گلچین زبانزدها و ضرب‌المثل‌های لاهیجانی

من اهل لاهیجانم، شهری در گیلان، دارای لقب عروس گیلان. شهر برنج و چای و ابریشم. شهری که کاشف السلطنه‌ آن‌جا مدفون است. شهر گفت‌وگوهای شیرین و خاص. این چند روز که کنار خانواده‌ام هستم، تصمیم گرفتم شما را با زبانزدهای لاهیجانی آشنا کنم.

به همین خاطر از پدر و مادرم و چند نفر دیگر درمورد معروف‌ترین کنایه‌ها و ضرب‌المثل‌های شهر سوال پرسیدم. در آخر به کتاب فرهنگ عامه‌ی لاهیجان و حوالی، ضرب المثل‌ها و کنایه‌ها از اکبر شاهانی مقدم رسیدم.

زبانزدها عبارت‌هایی هستند که بارها و بارها تکرار می‌شوند و حاوی پیام خاصی هستند. فهرستی از این زبانزدها و ضرب‌المثل‌های لاهیجانی برایتان تهیه کردم که برای خودم بسیار خاطره‌انگیز است.

تی برفه آتش بِیتِه؟ یعنی برفت رو آتش گرفته؟ چرا این‌قدر عجله داری؟
از او چاچول بازونه. یعنی از اون حقه‌بازهاست.
تی سهمهِ چَپَر بُودَم. یعنی سهم تو را جدا کردم.
هَچی لیمبو مونه، زندئگونی! یعنی زندگی مثل لیمو است، اولش شیرین است بعد تلخ می‌شود.
ویئر جَلفِه. یعنی رودخانه عمیق است، خطرناک است.
نه گاز گینه نه لقد زئنه. یعنی هیچ خاصیتی ندارد.
نره ماهی خَئنه اَشپول‌ دار. یعنی توقع زیادی دارد. ماهی نر می‌خواهد با خاویار.
مئگه تَه سگ بیته؟ مگه سگ گازت گرفته که هار شدی؟ در جواب کسی که قصد دعوا دارد یا کاری را در موقع غیرمناسب می‌خواهد انجام بدهد.
لاکو دیم هَچی نفت جیل. پوست صورت دختر مثل نفت سیاه است. در کنایه به کسی که پوست سبزه دارد.
کله خوس لاجونه لاکونه. به دخترهای لاهیجانی گفته می‌شود که زیبا و آراسته هستند. تعارف در زیبا بودن.
کاسبی دیله مَئده خَئنه. کاسبی دل و معده می‌خواهد. کسب و کار نیاز به حوصله دارد.
کَنَه مونه. در کنایه به کسی که تو را رها نمی‌کند.
عروس رقاصی کونه بلد نیه، گونه زمین کئجه. یعنی عروس رقصیدن بلد نیست می‌گوید زمین ناهموار است. در کنایه به کسی که برای ناتوانی خود بهانه می‌آورد.
سماور و دلاور؟! یعنی این کجا و آن کجا؟
سیفتال کئمر دئنه! یعنی کمر زنبور را دارد. در توصیف دختران کمر باریک گفته می‌شود.
زاک بادومه، نوه مغز بادوم. بچه بادام است، نوه مغز بادام.
دریا بوشوم آو خوشکه بئنه. دریا بروم آب دریا خشک می‌شود. کنایه به بدشانسی زیاد.
بی آو جوش کونه. بدون آب می‌جوشد. ندانسته شعار دادن. بی مرثیه سینه زدن.